زونا از آن دست بیماری های ویروسی است که وقتی از آن صحبت می شود، تصویری از ضایعات پوستی شبیه آبله مرغان با درد و سوزش شدید در ذهن نقش می بندد. البته بیشتر مردم تصور می کنند ابتلا به آبله مرغان خطر زونا را برای همیشه منتفی می کند.

در حالی که به گفته دکتر فرناد ایمانی، رئیس انجمن درد ایران، برخلاف تصور عموم، پس از ابتلا و بهبود از آبله مرغان، این ویروس به صورت نهفته در سلول های عصبی نخاع باقی می ماند و در مواردی این ویروس در صورت بروز یک عامل تحریکی یا نقص سیستم ایمنی دوباره فعال می شود و تکثیر پیدا می کند. در نتیجه ابتلا به آبله مرغان در همه افراد، ایمنی نسبت به زونا را به دنبال ندارد.

زونا یا هرپس زوستر یک بیماری ویروسی است که عامل مولد آن ویروس عامل آبله مرغان است. با وجود آن که زونا در هر سنی می تواند رخ بدهد، ولی در افراد مسن ده برابر شایع تر از جوانان است که می تواند ناشی از اختلال سیستم ایمنی به واسطه پیری باشد. در واقع، بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن و استرس های روحی و روانی از علل شایع آن است.

امان از این تاول های پوستی دردناک

علائم اولیه زونا شامل سردرد، تب و لرز خفیف و احساس بدحالی و کسلی است. به دنبال علائم اولیه، فرد دچار احساس درد سوزشی و افزایش حساسیت پوستی در ناحیه ای می شود که اعصاب محیطی آن قبلا از سوی ویروس آلوده شده، اما دوباره ویروس در آن ناحیه فعال شده و در حال تکثیر است.

دکتر ایمانی با تاکید بر این که شدت درد ناشی از زونا از خفیف تا بسیار شدید متغیر است، می گوید:

به دنبال آن تاول های قرمز و دردناکی ایجاد می شود که چهار یا پنج روز پس از علائم اولیه در سطح بدن به وجود می آید. تاول ها معمولا روی یک نوار پهن پوست قرمز در ناحیه قفسه سینه پدید می آید. زونا معمولا در ابتدا با درد شروع می شود و سپس با ضایعات پوستی مانند تاول تظاهر پیدا می کند، ولی بندرت ممکن است درد بدون بروز ضایعات پوستی باشد.

درمان زونا باید به سرعت آغاز شود

درد ناشی از زونا در اغلب موارد شدید است و در واقع، کنترل بیماری بیشتر معطوف به بکارگیری روش های کنترل درد می شود. بر این اساس، اغلب متخصصان درد معتقدند درمان را باید هر چه سریع تر شروع کرد، که اساس آن با داروهای ضدویروس و نیز مسکن های قوی است. همچنین داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج را می توان به عنوان داروهای کمکی به کار برد.

دکتر ایمانی در پاسخ به این سوال که روش های پیشنهادی کنترل درد درباره هر بیمار بر اساس ارزیابی اولیه، علائم بیماری، تاریخچه و معاینه بالینی انتخاب می شود، اما اثربخشی روش ها در کنترل و کاهش درد بیماران به چه عواملی بستگی دارد, می گوید:

زمینه بیماری، سن بیماران، تظاهرات بالینی، منطقه درگیر، سابقه ابتلا به بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی یا سرطان در اثربخشی این روش ها بسیار نقش دارد. فراموش نکنید هدف از درمان، کاهش شدت و دوره بیماری، کاهش درد، تسریع در بهبود ضایعات پوستی و پیشگیری از عوارض درازمدت بیماری، بویژه درد عصبی به دنبال زوناست.

این متخصص با اشاره به روش هایی برای کنترل درد و سوزش آزاردهنده ناشی از زونا می افزاید:

استفاده از داروهای مسکن قوی به عنوان داروی اصلی و داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج به عنوان داروهای کمکی می تواند بسیار کمک کننده باشد. در صورت نگرفتن پاسخ مناسب به درمان، اقدامات مداخله گرانه یا اینترونشنال از سوی متخصصان درد کمک شایانی به کاهش درد و بهبود بیمار می کند. روش های مداخله گرانه با کمک سیستم های تصویربرداری ویژه، اندوسکوپی و لیزر با هدف دستکاری در سیستم عصبی نخاعی برای کاهش درد بیماران در اتاق عمل صورت می گیرد.

وقتی درمان های دارویی جوابگو نیست

به گفته دکتر ایمانی در صورت حساسیت به درمان های دارویی زونا یا بروز عوارض ناشی از داروها ممکن است امکان ادامه درمان دارویی وجود نداشته باشد. به بیان دیگر، با وجود آن که شروع سریع داروهای مسکن از اهمیت ویژه ای برخوردار است، ولی در صورت نگرفتن پاسخ موثر از آنها باید اقدامات مداخله گرانه را طبق برنامه تنظیمی از سوی متخصصان درد انجام داد.